Ηλία Τσαβτσαβάτζε: ¨Αν έστω και λίγο αγαπάς την Γεωργία, πρέπει να επισκεφτείς το Σβανέτι… ¨
Αν θέλετε να ζήσετε τις εξαιρετικά συγκινητικές στιγμές από το εντυπωσιακό μεγαλείο του Καυκάσου και από το θέαμα που θα σας κρατήσει απόλυτα μαγεμένους τότε έχετε έναν καλό λόγο να επισκεφθείτε το Σβανέτι. Το Σβανέτι είναι σαν μια θεία αρχή του κόσμου στην αρχέγονη κατάσταση. Παρά τη βαθιά χριστιανική πίστη τους, εξακολουθούν να υπάρχουν παγανιστικές εικόνες και μύθοι στον πολιτισμό τους, υπάρχουν μερικά παράξενα αρχέτυπα που είναι χαρακτηριστικά για ένα συγκεκριμένο κλειστό πολιτισμό.
Επειδή πριν τον Στράβωνα δεν έχει σωθεί καμία ιστορική πηγή για τους Σβανέτιους, ο ιστορικός Ιβάνε Τζαβαχισβίλι βασισμένος στις τοπικές τοπωνυμίες υποθέτει ότι χιλιετίες πριν οι σβανέτιοι και άλλες γεωργιανές φυλές έμεναν στην αρχαία χώρα Χαλδέα, απ’ όπου και μετακινήθηκαν και εγκαταστάθηκαν στα τωρινά τους εδάφη. Αυτό έγινε πολύ πριν από την εποχή της Κολχίδας. Άλλωστε, όπως αναφέρεται «στον βίο του Κάρτλι», οι Σβανέτιοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους υφιστάμενους του βασιλιά της Κολχίδας. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, αυτοί οι άνθρωποι ήταν τόσο πολλοί, ώστε είχαν τη δυνατότητα να μαζέψουν 200 000 πολεμιστές ενάντια στους εχθρούς στους καιρούς πολέμου. Πριν από 2000 χρόνια το Σβανέτι είχε μια πολύ μεγαλύτερη έκταση και διοικούνταν από το συμβούλιο αποτελούμενο από 300 επιλεγμένα άτομα της φυλής. Αυτό μιλάει για το γεγονός ότι στο Σβανέτι υπήρχε ένα πρωτοφανές επίπεδο της εσωτερικής δημοκρατίας. Στα ποτάμια Ενγκούρι και Τσχενιστκάλι γινόταν συλλογή χρυσού με τη βοήθεια δερμάτων.
Επειδή πριν τον Στράβωνα δεν έχει σωθεί καμία ιστορική πηγή για τους Σβανέτιους, ο ιστορικός Ιβάνε Τζαβαχισβίλι βασισμένος στις τοπικές τοπωνυμίες υποθέτει ότι χιλιετίες πριν οι σβανέτιοι και άλλες γεωργιανές φυλές έμεναν στην αρχαία χώρα Χαλδέα, απ’ όπου και μετακινήθηκαν και εγκαταστάθηκαν στα τωρινά τους εδάφη. Αυτό έγινε πολύ πριν από την εποχή της Κολχίδας. Άλλωστε, όπως αναφέρεται «στον βίο του Κάρτλι», οι Σβανέτιοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους υφιστάμενους του βασιλιά της Κολχίδας. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, αυτοί οι άνθρωποι ήταν τόσο πολλοί, ώστε είχαν τη δυνατότητα να μαζέψουν 200 000 πολεμιστές ενάντια στους εχθρούς στους καιρούς πολέμου. Πριν από 2000 χρόνια το Σβανέτι είχε μια πολύ μεγαλύτερη έκταση και διοικούνταν από το συμβούλιο αποτελούμενο από 300 επιλεγμένα άτομα της φυλής. Αυτό μιλάει για το γεγονός ότι στο Σβανέτι υπήρχε ένα πρωτοφανές επίπεδο της εσωτερικής δημοκρατίας. Στα ποτάμια Ενγκούρι και Τσχενιστκάλι γινόταν συλλογή χρυσού με τη βοήθεια δερμάτων.
Το Σβανέτι δεν μπόρεσε να εκπληρώσει την ιστορική του αποστολή και να υπερασπιστεί τα σύνορα της Γεωργίας στις αρχές του 19ου αιώνα όταν η ρωσική αυτοκρατορία είχε κατακτήσει τη Γεωργία. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του δεύτερου 'Παγκοσμίου Πολέμου, οι Σβανέτιοι δημιούργησαν εμπόδια στα σύνορα του Νότιου Καυκάσου για να εμποδίσουν τους κατακτητές.
Το Σβανέτι αποκόπτεται από δάση και αυλάκια και περιτριγυρίζεται από το λαμπερό δίδυμο Ούσμπα και Σχάρα (5210m) που το καθιστούν ένα μαγευτικό θέαμα ενός απλησίαστου τοπίου το οποίο αναμειγνύεται με την χαρακτηριστική αρχιτεκτονική του.
Οι πύργοι με τα σπίτια των Σβανετίων μοιάζουν σαν να ήρθαν από τον ουρανό και βρέθηκαν εκεί από ένα αόρατο χέρι του τιτάνα. Αποτελούν μια συνετή συγχώνευση της καθημερινής και στρατιωτικής αρχιτεκτονικής. Παραδόξως, περίπου διακόσια κτίρια έχουν διασωθεί από σεισμούς και κακουχίες των αιώνων. Κάθε ένα από αυτούς τους πύργους ανήκε σε μια οικογένεια. Λέγεται ότι ολόκληρη η κοινότητα ή το χωριό συμμετείχε στην κατασκευή του κάθε πύργου, καθώς θα ήταν αδύνατο για ένα νοικοκυριό να αποκτήσει τα οικοδομικά υλικά ή τα αναγκαία αγαθά για την κατασκευή του. Με τέσσερα, πέντε, ή σπάνια έξι ορόφους, οι πύργοι είναι τετράγωνου σχήματος με ύψος 20-25 μέτρων, οι οποίοι στέφονται με τις λεγόμενες επάλξεις και ξεχωρίζουν για την εξαιρετική ομορφιά τους. Στο Ουσγκούλι χρησιμοποιούσαν τους σχιστόλιθους ως οικοδομικό υλικό. Αναμίγνυαν ασβεστόλιθο με βρώμη και γάλα, καθώς το μίγμα αυτό έκανε τους τοίχους εξαιρετικά ανθεκτικούς. Για περισσότερη ενίσχυση, οι τοίχοι ήταν επιχρισμένοι με ειδικό στόκο. Με την ίδια αρχή κατασκευής χτίστηκαν φρούρια-σπίτια που είχαν σχεδιαστεί για αμυντικούς σκοπούς αλλά και για κατοικία. Τα σπίτια είναι πολύ χαμηλότερα από τους πύργους, έχουν τρεις ορόφους και είναι πιο ογκώδη. Η τέχνη του Σβανέτι έχει μια αξιοσημείωτη τάση που αποτελεί εξαίρεση στην παγκόσμια τέχνη με τις τοιχογραφίες στις προσόψεις. Ορισμένες αναλογίες μπορεί να βρεθούν στις παλαιότερες Βαλκανικές αγιογραφίες. Σε γενικές γραμμές, η πρόσοψη, καθώς και οι εσωτερικές τοιχογραφίες που έχουν εκτελεστεί με υψηλή μαεστρία και ταλέντο, παρέχει σημαντικά ιστορικά και πολιτιστικά στοιχεία.
Ούτε η μοναδική αρχιτεκτονική ή το φανταστικό τοπίο συγκρίνονται με τους θησαυρούς του Σβανέτι. Σε διαφορετικές περιόδους φυλάσσονταν σε διάφορες εκκλησίες και προστατεύονταν από βαθιά θρησκευόμενους ανθρώπους που η κοινότητα είχε διορίσει ειδικούς φρουρούς για την φύλαξή του. Απαράμιλλα έργα τέχνης που δημιουργήθηκαν από τους τοπικούς τεχνίτες. Κατά τη διάρκεια πολέμων το διαφύλαγαν σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπου θα μπορούσαν να φυλαχθούν με ασφάλεια. Τον θησαυρό του Σβανέτι μπορούμε να τον διαχωρίσουμε σε κατηγορίες:
1. Τα μνημεία των παλαιών γεωργιανών συγγραμμάτων-χειρόγραφα, περγαμηνές. Τα περισσότερα ευαγγέλια του Τβιμπέρι, Μεστία, Λαχαμούλα και Κουράσι δημιουργήθηκαν τον 9ο με 13ο αιώνα. Το παλαιότερο ευαγγέλιο του Αντίσι χρονολογείται από το 897 και είναι διακοσμημένο με εξαιρετικές μινιατούρες.
2. Μοναδικά δείγματα της χριστιανικής αγιογραφίας και της τέχνης των ανάγλυφων. Παρά το γεγονός ότι τα δείγματα τέχνης των ανάγλυφων σε πολύτιμα μέταλλα ή κομμάτια που έχουν φθάσει μέχρι τις ημέρες μας, περιέχουν χαρακτηριστικά στοιχεία της γεωργιανής χρυσοχοΐας, τα εκθέματα του Σβανέτι εξακολουθούν να φέρουν το δικό τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ο καθηγητής Τσουμπινασβίλι αναφέρει ότι «Οι βασικές λεπτομέρειες της πλοκής σε μερικά εικονίδια διατηρημένα στο άνω Σβανέτι ήταν επιχρυσωμένες προκειμένου να ενισχυθεί το κομμάτι". Η τέχνης της χρυσοχοΐας στο Σβανέτι αποδεικνύει τη βαθιά χριστιανική νοοτροπία και παρουσιάζει θρησκευτικά θέματα που ήταν κοινά στις ορεινές περιοχές της Γεωργίας.
3.Το ξεχωριστό κομμάτι του θησαυρού είναι οι ιστορικές σημαίες που έχουν περάσει όλες της ιστορικές στιγμές της χώρας.
4.Νομισματικά εκθέματα από διάφορες περιόδους όπως ελληνικά, ρωμαϊκά, αραβικά, περσικά νομίσματα. Ξεχωριστή θέση καταλαμβάνει το αρχαιότερο νόμισμα της Κολχίδας που χρονολογείται από τον 1ο αιώνα μ.Χ.
Στο θησαυρό επίσης συμπεριλαμβάνονται διάφορα σκεύη από καθημερινή ζωή των βασιλιάδων και ευγενών με τα οποία μπορούμε να σχηματίσουμε την εικόνα της καθημερινής ζωής των ιδιοκτητών τους.
Ο θησαυρός του Σβανέτι εκτίθεται στο Μουσείο Τέχνης της Γεωργίας και στο Μουσείο της Μεστίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι μεταξύ των εγχώριων αντικειμένων υπάρχουν μερικά έργα τέχνης από ξένες χώρες, όπως ένα ασημένιο κύπελλο από τη Γερμανία του Μεσαίωνα, ένα περσικό βάζο, κλπ.
Όσο περισσότερα θα μάθετε για το Σβανέτι τόσο περισσότερα θα συνειδητοποιήσετε ότι είναι ένα μεγάλο σύμβολο με τον Καύκασο, τους πύργους, τον θησαυρό, τους ανθρώπους, τα τραγούδια. Όπως έλεγε και ο μεγάλος γεωργιανός συγγραφέας Ηλία Τσαβτσαβάτζε ¨αν έστω και λίγο αγαπάς την Γεωργία, πρέπει να επισκεφτείς το Σβανέτι.»